II LU - Podział polityczny Europy u schyłku XX wieku

Europa, po II wojnie światowej, była miejscem rywalizacji dwóch wielkich bloków: kapitalistycznego – związanego z państwami Europy Zachodniej i socjalistycznego – państw będących w strefie wpływów Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR). Obydwa bloki tworzyły też odrębne organizacje wojskowe. W przypadku państw Zachodu było NATO, które jest obecnie największą tego typu organizacją na świecie. Dla państw Bloku Wschodniego był nieistniejący od lat 90. Układ Warszawski. Pomiędzy nimi istniała silna rywalizacja na tle gospodarczym, politycznym (w tym posiadania swoich wpływów w różnych regionach świata), czy wojskowym (przejawiającej się w wyścigu zbrojeń). Podział Europy w latach 1945-1989 przebiegał wzdłuż tzw. Żelaznej Kurtyny.

Po przemianach zapoczątkowanych w Polsce przez ruch związkowy Solidarność – organizacji, która stała się symbolem przemian demokratycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, po upadku w 1989 roku Muru Berlińskiego, który dzielił Berlin na dwie strefy wpływów – sowiecką i aliancką i był symbolem rozbicia dzisiejszych Niemiec na Republikę Federalna Niemiec (RFN) i Niemiecką Republikę Demokratyczną (NRD) nastąpił upadek Związku Radzieckiego. Przemiany polityczne w Europie stały się bardzo dynamiczne. Doszło do podziału istniejących wcześniej krajów. W efekcie liczba państw leżących w Europie w całości lub częściowo przez ostatnie 30 lat zwiększyła się 33 do 47.

 1990

zjednoczenie Niemiec – polegające na połączeniu RFN i NRD i powstaniu jednego państwa – Niemieckiej Republiki Federalnej

 1991 

rozpad ZSRR, w wyniku którego doszło do wydzielenia wielu nowych państw, z których wiele nigdy wcześniej nie istniało na mapie świata:

• Rosja
• kraje bałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia
• Białoruś
• Ukraina
• Mołdawia
• Kazachstan

  1992

rozpad Czechosłowacji, od 1 stycznia 2003 w jej miejsce powstały dwa państwa: Czechy i Słowacja

  1991 - 1992

rozpad Jugosławii. W wyniku krwawych działań zbrojnych doszło do proklamowania niepodległości nowych państw. Powstały:

• Słowenia
• Chorwacja
• Macedonia
• Bośnia i Hercegowina
• Serbia i Czarnogóra - pozostałość po dawnej Jugosławii

    2006

oddzielenie się Czarnogóry od Serbii

W Europie istnieją też obszary, posiadające własne władze i w pełni kontrolujące zajmowane terytorium, jednak nie uznane na arenie międzynarodowej. Tego typu terytoriami są: Kosowo, które ogłosiło niepodległość w 2008 roku jednak, choć uznane przez wiele państw na świecie, w tym Polskę, jest ciągle formalnie częścią Serbii, i Naddniestrze – traktowane jako część Mołdawii – jego władze ogłosiły samodzielność już w 1990 roku.
Oprócz 47 państw na mapie politycznej Europy znajdują się jeszcze obszary mające status terytoriów zależnych (odrębnych terytoriów, które nie są do końca niepodległe i są w pewnym stopniu zależne od jakiegoś państwa) lub autonomicznych (obszary które są częścią państwa, lecz posiadają pewny stopień niezależności od władzy centralnej)

  Terytoria niesamodzielne w Europie

Państwo dominujące	Nazwa terytorium	Status
Wielka Brytania	Gibraltar         Guernsey         Jersey         Wyspa Man	terytorium zależne          podległe Koronie Brytyjskiej          podległe Koronie Brytyjskiej          podległe Koronie Brytyjskiej
Norwegia	Svalbard         Jan Mayen	autonomia                 autonomia
Dania	Wyspy Owcze	autonomia