- ABISKO
- SAREK
- RONDANE
- PEAK DISTRICT
- LAS BAWARSKI
- WYSOKIE TAURY
- PIRENEJE ZACHODNIE
- ABRUZZO
- OLIMP
AZJA
- BARGUZIŃSKI
- CORBETTA
- SAGARMATHA
- KANHA
- GIR
- KHAU JAI
- TAMAN NEGARA
- WILPATTU
- JÜ SZAN
- ASO
- NIKKO
- SHIRETOKO
- APO
- KINABALU
- LEUSER
- KOMODO
AUSTRALIA I OCEANIA
- KAKADU
- HAMERSLEY
- ULURU
- NAMBUNG
- KOŚCIUSZKO
- PORT CAMPBELL
- WIELKA RAFA KORALOWA
- CRADLE MOUNTAIN – LAKE SAINT CLAIRE
- EGMONT
- MOUNT COOK
- FIORDLAND
- HAWAII VOLCANOES
- RAPA NUI
AMERYKA PÓŁNOCNA
- DENALI
- KATMAI
- BIZONA LEŚNEGO
- JASPER
- BANFF
- OLYMPIC
- YELLOWSTONE
- GREAT SMOKY MOUNTAINS
- SEQUOIA
- WIELKI KANION
- EVERGLADES
- TIKAL
AMERYKA POŁUDNIOWA
- CANAIMA
- KAIETEUR
- AMAZONIA
- COTOPAXI
- HUASCARAN
- LAUCA
- PANTANAL
- ITATIAIA
- IGUAZU
- NAHUEL HUAPI
- LOS GLACIARES
- ZIEMI OGNISTEJ
- GALAPAGOS
AFRYKA
- KOMOE
- AUASZ
- WIRUNGA
- SERENGETI
- KAFUE
- SKELETON COAST ( WYBRZEŻE SZKIELETÓW )
- NAMIB / NAUKLUFT
- KRUGERA
AFRYKA
1. KOMOE – Parc National del la Comoe ( Wybrzeże Kości Słoniowej )
rok założenia – 1968
powierzchnia – 11 500 km2
Zajmuje obszar w dorzeczu rzeki Comoe; pokryty drzewiastą sawanną z charakterystycznymi drzewami akacji i gatunkami turzyc i traw ( m.in. trawa słoniowa ). Żyją tu słonie, bawoły hipopotamy, guźce, lamparty, hieny i lwy.
2. AUASZ – Awash National Park ( Etiopia )
rok założenia – 1966
powierzchnia – 756 km2
Zajmuje płaską równinę w dnie Rowu Abisyńskiego, w widłach rzek Auasz i Kesem Wenz; na pn. wznosi się wulkaniczny masyw Mount Fantalle ( 2148 m n.p.m. ).
Bogaty świat zwierząt – szakale, hipopotamy, lwy, pawiany, gazele, zebry, sępy, strusie i bociany.
3. WIRUNGA – Parc National des Virunga ( Zair )
rok założenia – 1925
powierzchnia – 7800 km2
Położony na granicy z Ruandą i Ugandą; utworzony pod nazwą Park Narodowy Alberta ; obejmuje wysokogórskie masywy gór Wirunga i Ruwenzori, równinę Ruindi – Rutshuru wraz z Jeziorem Edwarda, oraz dolinę rzeki Semliki. Wilgotny las równikowy przechodzi wyżej w sawannę z gajami palmowymi, wyżej lasy górskie graniczące z wiecznymi sniegami i lodowcami.
Zwierzęta : ostoja zagrożonego wyginięciem goryla górskiego, bawoły, słonie, lwy, antylopy i okapi.
4. SERENGETI – Serengeti National Park ( Tanzania )
rok założenia – 1951
powierzchnia – 14 763 km2
Zajmuje płaską równinę z pojedynczymi skalistymi wzgórzami w środkowej części równiny Serengeti, na wschód od Jeziora Wiktorii. Dominuje roślinność sawannowa z pojedynczymi drzewami akacji. Wzdłuż rzek lasy galeriowe.
Słynie z sezonowo migrujących wielomilionowych stad kopytnych : antylop, zebr, gazeli Thompsona i Granta, bawołów. Żyją tu żyrafy, słonie, lwy, lamparty, gepardy, szakale i hieny.
Miejsce licznych safari.
5. KAFUE – Kafue National Park ( Zambia )
rok założenia – 1951
powierzchnia – 22 400 km2
Obejmuje pagórkowaty płaskowyż ( wys. 957 – 2000 m n.p.m. ).
W północnej części wyst. tereny bagienne ( Bagna Busanga ) ; resztki wilgotnych lasów równikowych przechodzą na pd. W suche lasy podrównikowe ( miombo i mopane ) oraz trawiaste sawanny.
Zwierzęta : lwy, bawoły, słonie, antylopa gnu, w pobliżu rzek – krokodyle i hipopotamy.
6. SKELETON COAST ( WYBRZEŻE SZKIELETÓW ) – ( Namibia )
rok założenia – 1971
powierzchnia – 16 390 km2
Zajmuje płaską, żwirową, nadmorską równinę z pojedynczymi wydmami w północnej części pustyni Namib.
Roślinność pustynna ( trawy, porosty, sukulenty ) ; w dolinach rzek okresowych – suche drzewiaste zarośla mopane ; liczne endemity – np. welwiczia, oraz sukulenty, tzw. „żywe kamienie”.
Zwierzęta : złotokrety, słonie, żyrafy, zebry, lwy. Na wybrzeżu występują kolonie uchatek.
7. NAMIB/NAUKLUFT – ( Namibia )
rok założenia – 1979
powierzchnia – 49 768 km2
Utworzony z połączenia parków Namib i Naukluft; zajmuje nadmorską równinę, stanowiącą część pustyni Namib, z wydmami tworzącymi piaszczyste grzędy osiągające dł. ok. 50 km.
Roślinność pustyna – porosty i sukulenty ( aloesy i starce ). Stanowisko słynnej welwiczii.
Fauna : zebry górskie, antylopy, hieny, lamparty, strusie, czaple i flamingi.
8. KRUGERA – Krufer National Park ( RPA )
rok założenia – 1898 ; 1926
powierzchnia – 19 485 km2
Położony w płn. części Wyżyny Transwal ; zajmuje obszar pagórkowatej równiny otoczonej od wschodu pasmem gór Lebombo ; szatę roslinną tworzą głównie formację sawannowe.
Zwierzęta : antylopy, zebry, bawoły, słonie, zyrafy, biały nosorożec, lwy, lamparty i strusie.
9. KILIMANDŻARO – ( Tanzania ) – 900 km2 . Obejmuje najwyższe partie masywu Kilimandżaro
10. NAIROBI – ( Kenia ) – 117 km2 . Położony w pobliżu miasta Nairobi. Naturalne zoo dla stolicy Kenii.
11. NAKURU – ( Kenia ) – 197 km2 .
Zajmuje pagórkowatą równinę wokół słonego jeziora Nakuru. Utworzony w celu ochrony wód jeziora i kolonii ptactwa wodnego ( flamingi, pelikany ).
12. RUWENZORI ( KRÓLOWEJ ELZBIETY ) – ( Tanzania ) – 1977 km2 .
Położony krystaliczny masyw Ruwenzori ( Góry Księżycowej ) z kulminacją Margherity ( 5109 m n.p. m. ). Otacza Jezioro Edwarda.
13. WODOSPADY WIKTORII – ( Zimbabwe ) – 20 km2 .
Obejmuje niewielki odcinek rzeki Zambezi wraz z wodospadem Wiktorii ( wys. 108 – 120 m. ). Rośnie tu gęsty las palmowy z paprociami i pnączami.
AMERYKA PÓŁNOCNA
1. DENALI – Denali National Park and Preserve – ( USA )
rok założenia – 1917
powierzchnia – 24 419 20 km2
Utworzony jako Park Narodowy Mount McKinley; zajmuje wysoki, pokryty wiecznym śniegiem i lodowcami łańcuch gór Alaska z kulminacjami Mount McKinley ( 6194 m n.p.m. ) i Mount Foraker ( 5300 m. m.p.m. ).
Zwierzęta : niedźwiedzie grizli, wilki , karibu, sowy śniezne.
2. KATMAI – ( USA )
rok założenia – 1980
powierzchnia – 15 047 km2
Położony u nasady Półwyspu Aleuckiego ; zajmuje tereny w płn. części pasma Gór Aleuckich ( z najwyższym Mount Katmai – 2047 m. n.p.m. ), stromo opadających ku wybrzeżu Oceanu Spokojnego. Znajdują się tu pokryte śniegiem i lodowcami stożki wulkaniczna, głębokie doliny z malowniczymi jeziorami , m.in. Naknek, Brooks i wodospady ( Margot ).
Zwierzęta : karibu, łosie, wilki niedźwiedzie grizli, pstrągi i łososie w górskich potokach.
3. BIZONA LEŚNEGO – Wood Buffalo National Park – ( Kanada )
rok założenia – 1922
powierzchnia – 44 807 km2
Zajmuje tereny płaskiej równiny między jeziorami Athabaska a Wielkim Jeziorem Niewolniczym.. występują tutaj liczne jeziora ( Claire, Buffalo , Mamawi ). Większą część parku pokrywają obszary bagienne.Zwierzęta : bizony leśne, łosie, jelenie wapiti, rysie, niedźwiedzie baribale i grizli.
4. JASPER – ( Kanada )
rok założenia – 1907
powierzchnia – 10 878 km2
Położony w pn. części Gór Skalistych ; w krajobrazie dominują wysokie szczyty z kulminacją Mount Columbia ( 3747 m n.p.m. ). Dużą część pokrywają wieczne śniegi i lodowce – z największym Columbia ( 300 km2 ).
5. BANFF – ( Kanada )
rok założenia – 1885
powierzchnia – 6641 km2
Zajmuje najwyższe partie Gór Skalistych – z najwyższym szczytem Mount Forbes ( 3628 m n.p.m. ).
6. OLYMPIC – ( USA )
rok założenia – 1938
powierzchnia – 3712 km2
Zajmuje pasmo gór Olympic ( w łańcuchu Gór Nadbrzeżnych ) z pokrytym wiecznym śniegiem i lodowcami masywem Mount Olympus ( 2428 m n.p.m. ) oraz obszar nadbrzeżnej niziny nad Oceanem Spokojnym.
Zwierzęta : owce kanadyjskie, świstaki, niedźwiedzie baribale i pumy , na wybrzeżu foki i uchatki.
7. YELLOWSTONE – ( USA )
rok założenia – 1872
powierzchnia – 8991 km2
Zajmuje rozległy wulkaniczny płaskowyż, rozcięty głębokim wąwozem rzeki Yellowstone oraz stoki Gór Absaroka ; występują formy działalności termalnej : gejzery ( słynne : Old Faithful i Castle ), gorące źródła : Mammoth, wulkany błotne i fumarole ; atrakcję stanowią nacieki trawertynowe – Minerva Terrace i Opalescent Pool.
Występują malownicze wodospady (Yellowstone, Gibbon, Mystic ), jeziora i bagna.
Fauna : bizony, antylopy, skunksy, jelenie wapiti, kojoty, lisy, niedźwiedzie baribale i grizli.
8. GREAT SMOKY MOUNTAINS – ( USA )
rok założenia – 1934
powierzchnia – 2092 km2
Zajmuje górski region na pd. Appalachów, z najwyższymi szczytami Cligmans Dome i Mount Guyot ; bogata flora – 130 gatunków drzew i 1300 roślin zielnych; dominują lasy liściaste z bukiem, dębem brzozą i topolą. Fauna : lisy , szopy pracze, oposy , niedźwiedzie baribale , rysie.
9. SEQUOIA – ( USA )
rok założenia – 1890
powierzchnia – 1631 km2
Założony dla ochrony lasów wielkich, majestatycznych drzew : sekwoi olbrzymich ( Sequoiadendron giganteum ) i sekwoi wiecznie zielonych ( Sequoia sempervirens ) – porastających zachodnie stoki łańcucha Sierra Nevada i tworzących fantastyczny las ogromnych drzew, tzw. „Las Gigantów” ( Giant Forest ). Do najbardziej znanych należy słynny : “General Sherman” o wysokości 90 metrów I 30 metrów w obwodzie – którego wiek ocenia się na ok. 2200 lat.
Fauna : niedźwiedzie, jelenie, pumy.
10. WIELKI KANION – ( USA )
rok założenia – 1919
powierzchnia – 4934 km2
Położony na Wyżynie Kolorado, zajmuje zbudowany z płytowo ułożonych, różnokolorowych skał płaskowyż Kaibab, rozcięty ogromnym kanionem rzeki Kolorado. Kanion rozciąga się na długości 349 km, dochodzi do 29 km szerokości i osiąga głębokość 1750 m.
Formy skalne w postaci tarasów, wąskich półek i wież.
Liczne gatunki płazów i gadów ( np. grzechotniki ) i ptaków.
Ślady bytności Indian prekolumbijskich – skalne domostwa i figurki sprzed 3500 lat.
11. EVERGLADES – ( USA )
rok założenia – 1947
powierzchnia – 5858 km2
Zajmuje obszar płaskiej, zabagnionej równiny na południu półwyspu Floryda, nawadnianej przez rzekę Shark ( osiąga 80 km szerokości ), oraz dużą część Zatoki Florydzkiej z licznymi niewielkimi wysepkami. Roślinność bagienna i wodna, gaje palmowe, lasy cypryśnikowe, namorzyny – stanowią ostoję dla wielu gatunków zwierząt : aligatory, krokodyle, żółwie zielone, pelikany, rysie, pumy, szopy pracze i zagrożone wyginięciem manaty.
12. TIKAL – ( Gwatemala )
rok założenia – 1957
powierzchnia – 754 km2
Tereny falistej, silnie zabagnionej równiny, ponad którą wznoszą się pojedyncze, niewysokie wzgórza. Roślinność tworzy wilgotny las równikowy z udziałem mahoniu i licznych palm.
Fauna : leniwce, mrówkojady, pancerniki, pumy, jaguary, oceloty, szopy i liczne gatunki małp.
Stanowisko archeologiczne obejmujące ruiny miasta Majów.
13. ARCHES – ( USA ) – Położony na Wyżynie Kolorado ; utworzony w celu ochrony osobliwych form skalnych w kształcie łuków zbudowanych z czerwonego piaskowca. Do najbardziej znanych należą : największy Landscape Arch ( dł. 89 m ), Double Arch , Delicate Arch i Windowd.
Inne fantastyczne formy : Park Avenue – długi, wysoki masyw o gładkich ścianach, przypominający drapacze chmur, oraz Fiery Furnace – labirynt skalny.
14. BRYCE CANYON – ( USA ) – Wyżyna Kolorado ; wielobarwny, fantastyczny amfiteatr z unikatowymi formami rzeźby w postaci wysokich ścian, iglic, kopuł i grup skalnych , posiadających swoiste nazwy : Ogród Królowej, Młot Thora, Milczące Miasto, Mur Chiński, Tonący Statek.
15. GLACIER – ( USA ) – Zajmuje wysokogórskie tereny Gór Skalistych z kulminacją Mount Cleveland.
Znajduje się tutaj ponad 40 lodowców np. Jackson, Rainbow i malownicze polodowcowe jeziora.
Osobliwością jest słynna Płacząca Ściana ( Weeping Wall ).
16. ORIZABA – ( Meksyk ) – obejmuje najwyższe partie wulkanicznego masywu Orizaba ( Citlaltepetl ) wznoszącego się na wysokość 5700 m n.p.m.
17. YOSEMITE – ( USA ) – Obejmuje wyższe części łańcucha Sierra Nevada, rozcięte gęstą siecią dolin o charakterze polodowcowym. Do atrakcji należą : wodospady Yosemite i Bridal Veil ; ogromne monolity granitowe : El Capitan, Cathedral Rocks i sekwoja Grizzly Giant ( wiek ok. 2700 lat ).
AMERYKA POŁUDNIOWA
1. CANAIMA – ( Wenezuela )
rok założenia – 1962
powierzchnia – 30 000 km2
Płaskowyż płn. części Wyżyny Gujańskiej, o wysokości 1500 – 2000 m n.p.m. , nad którym wznoszą się wysokie góry stołowe – tepui. Atrakcję Parku stanowi najwyższy na świecie wodospad – Salto Angel ( 972 m ).
2. KAIETEUR – ( Gujana )
rok założenia – 1929
powierzchnia – 585 km2
Pn. obrzeże Wyżyny Gujańskiej, wzniesione na wysokości 100 – 150 m n.p.m. otoczonego dolinami rzek : Muremure, Elinku i Potaro.
Wielka atrakcja : wodospad Keaieteur o wys. 225 m , na rzece Potaro.
Zwierzęta : tapiry, leniwce, jaguary , papugi , tukany i kolibry.
3. AMAZONIA – ( Brazylia )
rok założenia – 1974
powierzchnia – 9940 km2
Zajmuje tereny wschodniej części Niziny Amazonki, rozcięte gęstą siecią meandrujących rzek. Szatę roślinną tworzą wilgotne lasy równikowe.
Roślinność : kwiaty orchidei, paprocie, epifity.
Zwierzęta : pancerniki, tapiry, małpy, delfiny słodkowodne, papugi i kolibry.
4. COTOPAXI – ( Ekwador )
rok założenia – 1975
powierzchnia – 334 km2
Zajmuje masyw czynnego wulkanu Cotopaxi ( 5897 m n.p.m. ) w paśmie Cordillera Real - w Andach Płn.
Występuje tutaj krzewiasta formacja : paramo z pojedynczymi osobnikami espelecji i puya.
Licznie występują : kondory, orły, kolibry, niedźwiedzie andyjskie, pumy i lisy.
5. HUASCARAN – ( Peru )
rok założenia – 1975
powierzchnia – 2400 km2
Obejmuje partie łańcuchów : Cordillera Negra i Cordillera Blanca w Andach Środkowych z kulminacją : Nevado Huascaran ( 6768 m n.p.m. ) oraz głęboko wcięte doliny rzek Maranon i Santa. Siedlisko kondora wielkiego i królewskiego.
6. LAUCA – ( Chile )
rok założenia – 1970
powierzchnia – 1378 km2
Położony przy granicy z Boliwią, na zachodnich stokach Kordyliery Zachodniej ( Andy Środkowe ).
Wysokogórski płaskowyż otoczony stożkami wulkanicznymi przekraczającymi 6000 m n.p.m.
Osady miejscowych Indian Ajmarów.
7. LOS GLACIARES – ( Argentyna )
rok założenia – 1937
powierzchnia – 4406 km2
Wysokogórski region Kordyliery Patagońskiej z kulminacją : Fitz Roy – 3375 m n.p.m.
Pokryty jest rozległymi polami lodowymi, z których spływają jęzory lodowcowe – największe : Upsala, Moreno.
Zwierzęta : pancerniki, jelenie, szynszyle nutrie, lisy , pumy orły kondory, strusie nandu.
8. PANTANAL – ( Brazylia )
rok założenia – 1981
powierzchnia – 1350 km2
Silnie zabagnione tereny w pn. części Niziny La Platy w widłach rzek Paragwaj i Cuiaba.
Żyją tutaj zagrożone wyginięciem jelenie bagienne i pampasowe, pancerniki, oceloty, kormorany, strusie nandu, a w rzekach liczne gatunki ryb ( piranie, bystrzyki ) a także kajmany.
9. ITATIAIA – ( Brazylia )
rok założenia – 1937
powierzchnia – 300 km2
Zajmuje najwyższe partie silnie rozciętego siecią rzek pasma Serra do Itatiaia na Wyżynie Brazylijskiej, z kulminacją Agulhas Negras ( 2787 m n.p.m. ). Ostoja zagrożonej wyginięciem małpy – marmozety lwiej.
10. IGUAZU – ( Argentyna )
rok założenia – 1934
powierzchnia – 494 km2
Położony jest na pd. Brzegu Iguazu ( Iguacu ) , zajmuje falistą równinę łagodnie wznoszącą się ku wschodowi do wys. 700 m n.p.m. Wielką atrakcję stanowi Wodospad Iguazu ( wys. 80 m ) którego kaskady na terytorium Argentyny osiągają szerokość prawie 2500 m. Znajduje się tutaj ok.. 250 kaskad – wśród nich m.in. : Dwóch Braci, Alvera Nuneza Cabezy de Vaca ( odkrywcy wodospadów w 1541 r. ) i najwspanialszy : Gardziel Diabła ( Garganta del Diabolo )
11. NAHUEL HUAPI – ( Argentyna )
rok założenia – 1934
powierzchnia – 3721 km2
Położony jest przy granicy z Chile, na wschodnich stokach Andów z najwyższym szczytem : Cerro Tronador ( 3554 m n.p.m. ) rozciągających się wokół jeziora Nahuel Huapi.
12. ZIEMI OGNISTEJ – ( Argentyna )
rok założenia – 1960
powierzchnia – 345 km2
Położony w pd. części wyspy : Ziemia Ognista; obejmuje najbardziej na pd. wysuniętą część Andów Patagońskich, z malowniczymi jeziorami i fiordami.
Zwierzęta : wilki, nutrie, jelenie pudu, uchatki , albatrosy i pingwiny.
13. GALAPAGOS – ( Ekwador )
rok założenia – 1934
powierzchnia – 6937 km2
Położony na Oceanie Spokojnym ponad 1000 km na zachód od wybrzeży Ekwadoru ; obejmuje większą część wulkanicznego archipelagu Galapagos ( Wyspy Żółwie ).
Krajobraz tworzą ostre skały z zastygłymi potokami lawy, skaliste wysepki, jeziora kraterowe i płytkie laguny. Bogata fauna złożona z ogromnej liczby endemitów : żyją tu żółwie słoniowe, uchatki galapagoskie, legwany morskie i lądowe, pingwiny równikowe, albatrosy, fregaty i słynne zięby Darwina.
14. IGUACU – ( Brazylia ) – położony na pn. brzegu rzeki Iguacu ( Iguazu ).
15. PRZYLĄDEK HORN – ( Chile ) – Położony na krańcu kontynentu, na niewielkiej, skalistej wysepce Horn.
AZJA
1. BARGUZIŃSKI – ( Rosja )
rok założenia – 1916
powierzchnia – 3784 km2
Zajmuje tereny środkowej części Pasma Barguzińskiego, opadające ostrym urwiskiem ku wschodnim brzegom jeziora Bajkał. Występują tutaj suche bory sosnowe, lasy modrzewiowe. W faunie występują : wiewiórki polatuchy, łosie, jelenie, sarny syberyjskie, sobole.
2. CORBETTA – ( Indie )
rok założenia – 1936
powierzchnia - 521 km2
Położony u podnóży łańcucha Himalajów, obejmuje tereny płaskiej i falistej równiny, oraz niewysokie wzgórza otaczające szeroką dolinę rzeki Ramganga. Zwierzęta : tygrysy bengalskie, lamparty, szakale złociste, słonie indyjskie, jelenie aksis
3. SAGARMATHA – ( Nepal )
rok założenia – 1976
powierzchnia – 1148 km2
Obejmuje wysokogórski region ( powyżej 2845 m n.p.m. ) w płn-wsch. części kraju z najwyższymi szczytami Mount Everest ( Czomolungma – 8848 m n.p.m. ) i Czo Oju ( 8201 m n.p.m. ); w krajobrazie dominują wysokie, urwiste szczyty pokryte wiecznymi śniegami i lodowcami, których jęzory spływają w dna głębokich dolin.
Żyją tu niedźwiedzie himalajskie, irbisy, wilki, jaki, pandy małe.
4. KANHA – ( Indie )
rok założenia – 1955
powierzchnia – 940 km2
Położony w płn. Części wyżyny Dekan, obejmuje obszar falistej i pagórkowatej równiny otaczającej dolinę Banjar. Wyst. tu niewielkie jeziora ; roślinność tworzą gaje suchych lasów podrównikowych , zarośla bambusowe i trawiaste sawanny. Zwierzęta : tygrysy bengalskie, lamparty, jelenie sambary i mundżaki.
5. GIR – Gir Forest National Park and Sanctuary ( Indie )
rok założenia – 1965
powierzchnia – 1412 km2
Zajmuje obszar wzgórz Gir ( najwyższe 649 m n.p.m. ) w środkowej części półwyspu Kathijawar ; suchy las z drzewem tekowym i kolczastymi zaroślami.
Park chroni ostatnie w Azji naturalne stanowisko lwa indyjskiego ( ok. 200 osobników ).
Ponadto żyją tu : niedźwiedzie wargacze, hieny pręgowane, lamparty, jelenie sambary i liczne małpy.
6. KHAU JAI – ( Tajlandia )
rok założenia – 1962
powierzchnia – 2169 km2
Zajmuje obszar falistego płaskowyżu oraz wysokich ( do 1345 m n.p.m. ) wzniesień stanowiących zachodnią część pasma Dangrek ; liczne potoki, malownicze wodospady i jaskinie. Wilgotny las równikowy z dominującym sandałowcem. Fauna : tygrysy indochińskie, lamparty, niedźwiedzie malajskie, słonie indyjskie, jeżozwierze i liczne małpy.
7. TAMAN NEGARA - Malezja
rok założenia – 1939
powierzchnia – 4343 km2
Zajmuje górzyste tereny w środkowej części półwyspu Malajskiego, z najwyższym szczytem – Tahan ( 2187 m n.p.m. ). Teren silnie rozcięty przez sieć dolin należącą do dorzecza rzek Pahang i Nenggiri. Wilgotny las równikowy obfitujący w liany i epifity.
Zwierzęta : słonie indyjskie, bawoły, jelenie mundżaki, nosorożce sumatrzańskie, i małpy – siamangi, gibbony białorekie, makaki jawajskie.
8. WILPATTU – Sri Lanka
rok założenia – 1938
powierzchnia – 1121 km2
Położony jest w płn-zach. części wyspy Cejlon. Obejmuje płaską, miejscami zwydmioną równinę, między rzekami Aruvi i Kala Oya; znajdują się na niej płytkie, misowate zagłębienia tzw. vilusy, które służą jako wodopoje dla zwierzyny parku. Zwierzęta : niedźwiedzie wargacze, lamparty, jelenie sambary i mundżaki, słonie indyjskie i pawiany, a z ptaków : ibisy i bociany.
9. JÜ SZAN – Tajwan
rok założenia – 1985
powierzchnia – 1055 km2
Zajmuje wysokogórski region w środkowej części Gór Tajwańskich, z kulminacją : JÜ SZAN ( 3997 m n.p.m. ). Dziki krajobraz tworzą wysokie, urwiste szczyty, z których 30 przekracza wys. 2900 m n.p.m. Park obfituje w gorące źródła.
10. ASO – Japonia
rok założenia – 1934
powierzchnia – 727 km2
Położony w środkowej części wyspy Kiusiu, obejmuje wulkaniczne masywy
Aso ( 1592 m n.p.m. ), Kuju ( 1788 m n.p.m. ) i Yufu ( 1579 m n.p.m. ).
Wielką atrakcję stanowi kaldera Aso ( obwód 127 km ) w której znajduje się 5 niewielkich stożków. Cały park obfituje w gorące źródła. Występują lasy iglaste i kwieciste łąki wysokogórskie. Żyją tu jelenie japońskie, dziki, niedźwiedzie himalajskie i makaki japońskie.
11. NIKKO – Japonia
rok założenia – 1934
powierzchnia – 1402 km2
Zajmuje górski region w środkowej części wyspy Honsiu z kulminacją Shirane ( 2577 m n.p.m. ); krajobraz tworzą wysokie stożki wulkaniczne porośnięte w najniższych partiach przez lasy bukowe. Wyst. liczne gorące źródła, solfatary i malownicze kaskady ( Kegon i Unryu ) na potokach. Atrakcję stanowią zabytkowe świątynie buddyjskie z VIII i IX w.
12. SHIRETOKO – Japonia
rok założenia – 1964
powierzchnia – 383 km2
Położony na wyspie Shiretoko, w północnej części wyspy Hokkaido, zajmuje tereny wulkanicznego pasma z kulminacją Rausu ( 1663 m n.p.m. ), stromo opadającego ku wybrzeżom Morza Ochockiego. Atrakcją jest malowniczo położone, otoczone gęstymi lasami Pięć Jezior Shiretoko.
Faunę prezentują : jelenie japońskie, lisy niedźwiedzie brunatne, szczekuszki, a na wybrzeżu uchatki.
13. APO – Mount Apo National Park ( Filipiny )
rok założenia – 1936
powierzchnia – 728 km2
Zajmuje górzysty, rozcięty siecią głębokich dolin obszar w płd. części wyspy Mindanao, z najwyższym szczytem Apo ( 2954 m n.p.m. ); liczne wodospady i jeziora, a także formy działalności termalnej – gorące źródła i solfatary. Fauna : jelenie sambary, bawoły arni, lori kukangi, lotokoty i makaki jawajskie, a z ptaków rzadkie małpożery błękitnookie.
14. KINABALU – Malezja
rok założenia – 1964
powierzchnia – 754 km2
Obejmuje wielki masyw Mount Kinabalu ( 4101 m n.p.m. ) leżący w Górach Crockera, w płn – wsch. części wyspy Borneo. Piętrowość roślinna – wilgotny las równikowy, wyżej wilgotny las górski z dębami, drzewiastymi paprociami, bambusami i epifitycznymi mchami. Z ponad 300 gatunków ssaków charakterystyczne są : lamparty, orangutany, gibbony i nosorożce sumatrzańskie.
15. LEUSER – Indonezja
rok założenia – 1980
powierzchnia – 7927 km2
Obejmuje górski obszar w płn – zach. części wyspy Sumatra, z najwyższym szczytem Leuser ( 3381 m n.p.m. ); silnie rozcięty siecią głębokich dolin należących do dorzecza rzeki Alas. Ważna ostoja zagrożonego wyginięciem nosorożca sumatrzańskiego ; żyje tu także 246 gatunków płazów i gadów, 320 gatunków ptaków i 176 ssaków, m.in. tygrysy sumatrzańskie , tapiry malajskie, słonie indyjskie, wydry, langury, makaki i orangutany sumatrzańskie.
16. KOMODO – Komodo Taman Nasional ( Indonezja )
rok założenia – 1980
powierzchnia – 740 km2
Zajmuje 3 niewielkie wysepki – Komodo, Rinda i Padar, leżące w centralnej części archipelagu Małych Wysp Sundajskich; krajobraz wysp tworzą niewysokie wzgórza porośnięte gajami palmowymi, wysokie klify opadają stromo ku morzu a płaskie i piaszczyste plaże na wyspie Padar zbudowane są z barwnych okruchów koralowców ). Park utworzono dla ochrony żyjącego wyłącznie tu wielkiego warana, zwanego „smokiem z Komodo”; poza tym występują tu bawoły, antylopy, dziki, a z ptaków : nogale, kakadu i jerzyki.
17. UJUNG-KULON – Indonezja ; Położony na zachodnim krańcu wyspy Jawa ; chlubą Parku Ujungkulon są nosorożce jawajskie ( z jednym rogiem ) – najrzadsze z wielkich zwierząt na naszej planecie. Mające ponad 3 metry długości i ważące ponad 2 tony ssaki, trudno wyśledzić ( obecnie żyje ok. 50 osobników ).
18. FUDŻI - HAKONE – IZU – Japonia ; Park składa się z trzech osobnych części i obejmuje wulkaniczne masywy Fudżi ( 3776 m n.p.m.) i Hakone ( 1438 m n.p.m. ), leżące w płd. części wyspy Honsiu, półwysep Izu, oraz wyspę Oshima. Atrakcję stanowi majestatyczny stożek Fuji.
19. KIRISHIMA – YAKU – Japonia ; Symbolem Parku są cedry japońskie ( sugi ), wykorzystywane niegdyś do budowy domów i świątyń. Dożywają do 3000 lat. Są to drzewa z rodziny sosnowatych o ogromnych 12-centymetrowych szyszkach. Wizytówką Parku są także makaki japońskie – zabawne małpy z czerwonymi pyskami i miękkim futrem, żyjące wysoko w górach.
EUROPA
1. ABISKO – Szwecja
rok założenia – 1909
powierzchnia – 77 km2
Zajmuje górskie tereny w pn. części Gór Skandynawskich, otaczające dolinę rzeki Abiskojakka, która uchodzi do jeziora Torne – Trask; żyją tu m.in. renifery, łosie, jelenie, lemingu, rosomaki, lisy, pieśce, niedźwiedzie brunatne i rysie, a z ptaków : sowy śnieżne i orły przednie; w rzekach : pstrągi.
2. SAREK – Szwecja
rok założenia – 1909
powierzchnia – 1970 km2
Położony w pn. części Gór Skandynawskich, obejmuje wysokogórski masyw Sarek Partefjallen, wznoszący się do wysokości : 2089 m n.p.m.
Krajobraz tworzą urwiste szczyty ( 19 z nich przekracza 1800 m n.p.m. ), rozcięte głębokimi dolinami polodowcowymi. Na uwagę zasługują ptaki białozory, orły przednie i sowy śnieżne.
3. RONDANE – Norwegia
rok założenia – 1962
powierzchnia – 580 km2
Obejmuje górzyste tereny w pd. części Gór Skandynawskich, z najwyższym szczytem Rondeslottet ( 2183 m n.p.m. ); w rzeźbie dominują formy powstałe w okresie zlodowaceń w plejstocenie – ostre, wysokie szczyty ( 10 z nich przekracza 2000 m n.p.m. ), moreny i żłoby.
4. PEAK DISTRICT – Wielka Brytania
rok założenia – 1951
powierzchnia – 1404 km2
Zajmuje tereny niewysokich wzgórz Peak District, w pd. części Gór Pennińskich, z kulminacją : Peak ( 636 m n.p.m. ). Północna część zbudowana jest ze skał piaskowcowych tworzących wysokie płaskowyże np. Kinder Scout – ponad które wznoszą się skałki - ostańce. W części południowej występują skały wapienne – w których rozwinęły się procesy krasowe ( jaskinie, groty obfitujące w stalaktyty i draperie ).
5. LAS BAWARSKI – Nationalpark Bayerischer Wald ( Niemcy )
rok założenia – 1970
powierzchnia – 131 km2
Zajmuje górzyste tereny na styku zrębowych pasm Szumawy i Lasu Bawarskiego, z najwyższymi szczytami : Grosser Rachel ( 1453 m n.p.m. ) i Kleiner Rachel ( 1394 m n.p.m. ), przy granicy z Czechami.
Lasy pokrywają ponad 98% powierzchni Parku ( iglaste z jodłą i mieszane z bukiem, wiązem, klonem, cisem i jesionem ).
6. WYSOKIE TAURY – Austria
rok założenia – 1983
powierzchnia – 2589 km2
Obejmuje wysokogórskie partie łańcucha Wysokich Taurów ( Alpy Wschodnie ) z kulminacyjnym masywem Grossglockner ( 3797 m n.p.m. ) ; krajobraz tworzą ostre szczyty, głębokie doliny, lodowce ( m.in. Pasterze ) oraz malownicze kaskady, z najwyższym w Europie wodospadem Krimml – 381 m.
7. PIRENEJE ZACHODNIE – Francja
rok założenia – 1967
powierzchnia – 2063 km2
Zajmuje górzysty teren w środkowej części łańcucha Pirenejów, z najwyższym szczytem Pico de Vignemale ( 3303 m n.p.m. ) ; w krajobrazie dominują skaliste szczyty i strome stoki, rozcięte siecią głębokich dolin, niekiedy o charakterze polodowcowych żłobów.
Atrakcję stanowią liczne jeziorka i wodospady.
8. ABRUZZO – Włochy
rok założenia – 1923
powierzchnia – 439 km2
Obejmuje górskie pasmo Abruzzów ( Apeniny Środkowe ) z najwyższym szczytem Parku – Monte Petroso ( 2247 m n.p.m. ) ; krajobraz tworzą urwiste szczyty rozdzielone gęstą siecią dolin rzecznych ( jarów i wąwozów ) , z największą doliną rzeki Sangro. Bogactwo świata zwierzęcego – sarny, lisy, wilki, niedźwiedzie brunatne, borsuki, kuny, rysie, żbiki.
9. OLIMP – Grecja
rok założenia – 1938
powierzchnia – 40 km2
Zajmuje najwyższe partie majestatycznego masywu Olimp, ( od 730 m n.p.m. do 2917 m n.p.m. ) ; występuję piętrowy układ roślinności; w najwyższych partiach wyst. wieczne śniegi.
Żyją tu kozice, sarny, borsuki, lisy i wilki, orły przednie , kuropatwy skalne i drozdy.
10. PLITWICKIE JEZIORA – Chorwacja
Położony jest w pn. części Gór Dynarskich, pomiędzy masywami Mała Kapela i Pljesevica; utworzony dla ochrony krajobrazu ; atrakcję stanowi 16 jezior Plitwickich, tworzących dwie grupy : Górne ( np. Proscan, Kozjak ) i Dolne ( Novakovica Brod, Milanovac ) – połączonych wodospadami, z których do największych należą : Plitvicki – 80 m , Sastavci – 30 m i Galovacki Buk – 20 m. Wyst. liczne formy krasowe i jaskinie np. Grota Mnicha, Błękitna Grota.
AUSTRALIA I OCEANIA
1. KAKADU - Australia
rok założenia – 1978
powierzchnia – 6072 km2
Zajmuje tereny płaskiej niziny w dorzeczu rzeki South Aligator ; na wybrzeżu Morza Arafura tworzy rozległe bagna i zalewane przez pływy estuaria rzek; atrakcję stanowią liczne wodospady z najwyższym Gin Gin – 200 m . Żyją tu krokodyle różańcowe, psy dingo i liczne gatunki kangurów.
2. HAMERSLEY – Australia
rok założenia – 1969
powierzchnia – 6066 km2
Obejmuje skalisty, silnie rozcięty dolinami rzek płaskowyż w środkowej części wyżyny Hamersley, ponad który wznoszą się wysokie ostańcowe szczyty, z najwyższymi : Mount Mehary ( 1250 m n.p.m ) , Mount Bruce ( 1235 m n.p.m. ) i Mount Vigors ( 1145 m n.p.m. ). Roślinność półpustynna ; w miejscach zasobniejszych w wodę występują gaje eukaliptusowe i zarośla paproci ; fauna : psy dingo, jamraje, kangury rude, liczne gady ( jaszczurki, węże ), oraz papużki faliste i emu.
3.ULURU – Australia
rok założenia – 1958
powierzchnia – 1261 km2
Położony w środkowej części kontynentu, na obszarze Rowu Amadeusza, obejmuje płaską równinę, ponad którą wznoszą się dwie „święte” góry Aborygenów – Ayers Rock ( uważana za największy monolit skalny ) i grupę 36 skał zwanych Mount Olgas. Półpustynne formacje trawiaste i krzewy. Żyją tu : wombaty, jamraje, walabie, kangury, dingo i liczne gady – jaszczurki agamy i molochy.
4. NAMBUNG – Australia
rok założenia – 1967
powierzchnia – 183 km2
Położony na wybrzeżu Oceanu Indyjskiego, utworzony dla ochrony osobliwych form skalnych w kształcie wysokich iglic, zbudowanych z jasnego wapienia. Atrakcję stanowią także obfitujące w stalaktyty jaskinie oraz pokryta wydmami nadbrzeżna plaża, osłonięta od otwartego morza rafą koralową.
5. KOŚCIUSZKO – Australia
rok założenia – 1944
powierzchnia – 6496 km2
Obejmuje najwyższe partie Alp Australijskich, leżących w pd. części Wielkich Gór Wododziałowych, z kulminacją Mount Kosciusko ( 2230 m n.p.m. ) ; atrakcję stanowi także ok. 60 jaskiń ozdobionych stalaktytami i ciepłe źródła. Występuje tutaj tzw. tussock – formacja trawiasta na wysokości 1700 – 1950 m np.pm.
Żyją tu kangury olbrzymie, górskie, wombaty, kolczatki, dziobaki , emu i liczne papugi.
6. PORT CAMPBELL – Australia
rok założenia – 1964
powierzchnia – 17 km2
Zajmuje pas nadbrzeżnego płaskowyżu, opadającego wysokim ( ponad 100 m ) klifem ku spienionym przez przybój wodom Oceanu Indyjskiego ; silne falowanie zmienia krajobraz, tworząc malownicze formy skalne w postaci iglic, kopuł, łuków, grot i kipiących zatoczek ( m.in. Most Londyński, Nozdrze Wieloryba, Dwunastu Apostołów ).
7. WIELKA RAFA KORALOWA – Australia
rok założenia – 1975
powierzchnia – 343 000 km2
Obejmuje największy na świecie kompleks raf koralowych, na który składa się 2900 pojedynczych raf i ponad 500 wysepek na Morzu Koralowym ; park rozciąga się na przestrzeni 2000 km wzdłuż wschodniego wybrzeża Australii, wysuwając się w Morze do 350 km ; wielkie bogactwo zwierząt morskich – koralowce, gąbki, strzykwy, ukwiały, rozgwiazdy, kraby, wielobarwne ryby ; na podwodnych łąkach porośniętych morską trawą żyją diugonie, a na otwartych wodach wieloryby ( humbaki ).
8. CRADLE MOUNTAIN – LAKE SAINT CLAIRE – Australia
rok założenia – 1947
powierzchnia – 1611 km2
Położony w zach. części wyspy Tasmanii, obejmuje górzyste, silnie rozczłonkowane tereny, z najwyższymi szczytami wyspy – Mount Ossa ( 1617 m n.p.m. ) i Barn Bluff ( 1559 m n.p.m. ) ; liczne jeziora z najbardziej znanym : Saint Clair ; osobliwością jest góra Cradle w kształcie olbrzymiej kołyski ; roślinność – lasy liściaste z bukiem południowym i eukaliptusem ; fauna : dziobaki, jamraje, kolczatki, diabły tasmańskie, wombaty tasmańskie i liczne gady i węże.
9. EGMONT – Nowa Zelandia
rok założenia – 1900
powierzchnia – 335 km2
Zajmuje rozcięty licznymi dolinami rzek wulkaniczny masyw Mount Egmont ( 2518 m n.p.m. ) leżący w zach. części Wyspy Północnej. Do atrakcji należy niewielkie jezioro i malownicze kaskady na strumieniach.
Roślinność : tussock ; bogaty świat ptaków z charakterystycznymi kiwi oraz sowami nowozelandzkimi.
10. MOUNT COOK – Nowa Zelandia
rok założenia – 1953
powierzchnia – 699 km2
Zajmuje wysokogórski obszar w środkowej części łańcucha Alp Południowych, z najwyższym szczytem Mount Cook ( 3764 m n.p.m. ) ; atrakcję stanowią liczne lodowce ( m.in. Tasmana, 29 km ) oraz malownicze jeziora : Pukaki i Tekapo ; pośród 40 gatunków ptaków charakterystyczna jest papuga kea.
11. FIORDLAND – Nowa Zelandia
rok założenia – 1904
powierzchnia – 12 570 km2
Zajmuje dzikie tereny w pd. – zach. części Wyspy Południowej ; w krajobrazie dominują wysokie szczyty górskie z kulminacją 2756 m n.p.m., należącą do pasm : Cameron, Hunter, Franklin, Murchinson i Stuart; atrakcją są głębokie doliny i jeziora polodowcowe np. Te Anau i Manapouri, malownicze wodospady np. Sutherland – 550 m i fiordy ze słynnym : Milford Sound ; wiecznie zielone lasy liściaste z bukiem południowym ; na wybrzeżach żyją delfiny, uchatki, kotiki i pingwiny Victoria ; w głębi lądu : endemiczne nietoperze, papugi kea i rzadkie ptaki – kiwi, takahe, weki i papugi kakapo.
12. HAWAII VOLCANOES – USA
rok założenia – 1916
powierzchnia - 919 km2
Położony na Oceanie Spokojnym w pd. części wulkanicznej wyspy Hawaii, w archipelagu Hawajów ; obejmuje potężny masyw Mauna Loa ( 4201 m n.p.m. ) i rozległą kalderę wulkanu Kilauea ( 1243 m n.p.m. ) ; krajobraz tworzą czarne skały z zastygłymi potokami lawy ; na wybrzeżu pustynia Kau ; bogata fauna z endemitem – gęś hawajska ( nene ).
13. RAPA NUI – Chile
rok założenia – 1935
powierzchnia – 66 km2
Położony na Oceanie Spokojnym , 3800 km od zach. wybrzeży Ameryki Pd., na niewielkiej skalistej , zbudowanej ze skał wulkanicznych Wyspie Wielkanocnej.
Utworzony w celu ochrony unikalnego krajobrazu wyspy, a także zachowania istniejących śladów starożytnej cywilizacji – ruin domostw z kamienia ( Orongo ) , platform kamiennych ( ahu ) oraz zagadkowych posągów o wys. do 6 m.
Występują tutaj stożki wygasłych wulkanów : Rano Kao i Rano Raraku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz